“Het kabinet wil de openbare bibliotheek op zoveel mogelijke plaatsen terugbrengen als plek waar mensen kunnen lezen, leren en elkaar ontmoeten“ aldus Koning Willem Alexander in de Troonrede op Prinsjesdag 2023.
Hij noemt daarbij 2025 als streefdatum waarop alle gemeenten een bibliotheek moeten hebben.
Daarmee komt een eind aan het tijdperk van jarenlange bezuinigingen en sluiting van vestigingen.
De bieb in transitiefase
De bibliotheek is van oudsher een instelling die boeken uitleent.
In 2020 heeft de bibliotheeksector een convenant getekend met de rijksoverheid, provincies en gemeenten over 3 maatschappelijke opgaven van de openbare bibliotheek:
  • bevorderen van geletterdheid en leesplezier
  • participatie in de informatiesamenleving/digitalisering
  • een leven lang ontwikkelen.
De OBA-Amsterdam heeft deze visie vertaald en op papier gezet in de nieuwe koers: “OBA - Koers 2030”.

OBA-Koers 2030
Op 8 februari 2022 is dit plan gepresenteerd. Het  beschrijft drie hoofdlijnen:
  1. open en dichtbij
  2. altijd en overal
  3. voor iedere Amsterdammer.

Het plan zet er op in de vestigingen die er zijn veel meer open gaan.
Op dit moment zijn er 28 OBA-vestigingen in Amsterdam, Weesp, Ouder-Amstel en Diemen. Om verdere uitbreiding mogelijk te maken is een breed offensief van samenwerking nodig: met burgers en vele partijen in de stad.
De speerpunten voor de komende jaren zijn in de Koers-2030 terug te lezen via  www.oba.nl/nieuws/OBA-Koers-2030.html.
De OBA is er voor alle Amsterdammers en juist daarom is het zo belangrijk dat er in elke buurt een OBA is. De OBA wil dan ook zo veel mogelijk buurtgericht werken; samen met partners, organisaties en mensen uit de buurt.
Het plan OBA-Koers-2030 is een mijlpaal. Het markeert dat de uitbreiding naar andere diensten van vestigingen noodzakelijk is.
Bibliotheken zijn niet alleen voor het uitlenen van boeken maar worden ontmoetings-, studeer- en werkplekken. Plekken waar workshops, cursussen en andere activiteiten plaatsvinden.

Laaggeletterdheid
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met lezen en schrijven en het aantal groeit. Optimaal kunnen deelnemen aan de samenleving is dan een zware opgave. De publieke omroep en andere media besteden nu specifieke aandacht aan laaggeletterdheid. De schaamte hierover en  de vindingrijkheid aan  uitvluchten, zoals “ik ben mijn bril vergeten” is groot om te voorkomen dat het wordt ontdekt.
In Amsterdam is naar schatting 16% van de personen tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd, ruim 100.000 personen (cijfers 2020). Onder deze groep bevinden zich veel eerste generatie migranten. Nederlands is vaak niet hun eerste taal en het aanbod voor laaggeletterden houdt daar rekening mee. Nederlandstalige laaggeletterden worden over het algemeen minder goed bereikt.
In de nieuwe opzet van de bibliotheek om geletterdheid en leesplezier te  bevorderen en meer wijkgericht te werken is deze moeilijke doelgroep sneller te bereiken en over de drempel heen te helpen.

De OBA voor ouderen
Ouderen hebben behoefte aan ontmoeting, hulp bij digitale diensten, toegankelijkheid als je minder mobiel bent en/of een beperking hebt (bv. visueel)
Er zijn ontmoetingsuurtjes in verschillende vestigingen zoals het wekelijkse brei- en haak-café in OBA Bijlmerplein, wandelen in Molenwijk.
Voor ouderen die niet zelf in staat zijn naar een vestiging te komen is OBA maatje een oplossing. Dan komt eens per maand een van de vrijwilligers thuis langs met een stapel boeken en voor een praatje.

De OBA-vestigingen geven ook ruimte aan initiatieven van senioren zelf.
Van die mogelijkheid heeft WOW [Wij Ouder Wijzer ] gebruik gemaakt. In samenwerking met de Hogeschool Amsterdam (HVA) is het programma “Gezond  Actief Ouder Worden“ omgezet in themabijeenkomsten, waarin de deelnemers bij de start de eigen onderwerpen uitkiezen. Het programma van de HVA en het initiatief van WOW om er iets mee te gaan doen sloten aan bij de koers van OBA-vestiging in de Linnaeusstraat om zich meer op ouderen in de buurt te richten. Lidmaatschap van de OBA is niet nodig om mee te doen.

Wij Ouder Wijzer[WOW]
Wow is inmiddels bezig met haar 20ste bijeenkomst en wordt begeleid door Hester Smid en Marja Peltenburg.
In acht bijeenkomsten is het streven een groep te vormen, die zelfstandig met elkaar verder wil.
Aan het begin wordt de vraag gesteld “Wat willen wij met elkaar onderzoeken en wat betekent het voor de deelnemers persoonlijk om ouder te worden en wat is voor hen nodig om goed ouder te worden?“ Die wensen bepalen de verdere inhoud van het programma.
Behoud van eigen regie, kwaliteit van leven, leren door te doen en de wijk in zijn daarbij de uitgangspunten. Het “spinnenweb” van de positieve gezondheid,  leefstijl, voldoende bewegen en een passende woning komen allemaal langs. Na
de openingsvraag “Hoe was je week“ komen de verhalen los  en wordt een beeld van de veerkracht om met tegenslagen om te gaan geschetst.
Publicaties in de buurtkranten zoals Dwars zijn naast het direct aanspreken van ouderen een effectieve bijdrage aan de werving. Volgens Hester werkt mond tot mond reclame beter dan het lezen van een flyer.

Samenwerking
Samenwerking wordt gestimuleerd met organisaties die expertise hebben die de OBA zelf niet in huis heeft. Zo helpen studenten van de HVA tijdens de belastingdagen in de OBA-vestigingen met het doen van de belastingaangifte. In diverse OBA-vestigingen zit een Informatiepunt Digitale Overheid [IDO] dat helpt bij vragen over allerlei digitale vraagstukken zoals inloggen met DigiD.
Ook zijn er verschillende OBA-vestigingen die samenwerken met de boekwinkel in de buurt; de OBA vestiging Linnaeus werkt samen met de boekwinkel aan de overkant. De OBA verzorgt onder de titel “Schrijvers en soep”  literaire bijeenkomsten met schrijvers uit Oost en de Linnaeusboekwinkel. In november wordt de Linnaeusvestiging verbouwd. De activiteiten krijgen onderdak op de het Javaplein.

Boeken lenen bij de bibliotheek met een bibliotheekpas
Tegen een jaarlijkse contributie leent de bibliotheek boeken uit aan klanten met een bibliotheekpas.
De boeken moeten binnen een bepaalde periode weer worden teruggebracht. Er zijn verschillende soorten OBA lidmaatschap. Bezitters van een stadspas met een groene stip kunnen een gratis “altijd en overal”-lidmaatschap aanvragen. Met een OBA-pas kan je boeken lenen voor 3 weken.
Het OBA-Jeugdlidmaatschap is gratis tot 19 jaar zonder boete bij te laat inleveren. De  OBA-basis voor senioren ouder dan 67 jaar bedraagt  € 29,95 met  eenmalige inschrijfkosten van € 3,50.

De wind in de zeilen
De OBA heeft na een periode van bezuinigingen weer de wind in de rug. In de transitie is naast de aandacht voor laaggeletterdheid en hulp bij digitale problemen het bieden van een ontmoetingsplek in de buurt belangrijk.
In de “Koers-30” zijn de speerpunten en het lange termijn beleid uitgezet.
OBA gaat meer voor de wijken doen.
Vanuit het perspectief van de ouderen is het de vraag hoe de senioren deze buurtvoorziening als huiskamer ook weten te vinden.
In de Nieuwsbrieven van OBA, die te vinden zijn op de website, staat  een overzicht van de activiteiten. Op de OBA-vestigingen liggen flyers en folders met de programma’s en in de buurtkranten, zoals DWARS en De Brug is informatie te vinden.

Reageren?
Annette Wiese: wiesegca@gmail.com
Els Nicolas: enicolas@xs4all.nl
Tunny Jongejan-Maat: t.jongejanmaat@chello.nl
Frank Stork: 020-6641063